5 mei 2021
Ken je dat? Je wandelt door een prachtig natuurgebied en je ziet overal op en naast het verharde pad stukken plastic liggen. Waarom ligt dat daar? Het is helaas onderdeel van het pad zelf; we wandelen over plasticafval afkomstig van de bouwsector. Dit bouwpuin of recyclinggranulaat wordt namelijk – in opdracht van de diverse natuurbeheerders – gebruikt voor de aanleg van natuurpaden. Inmiddels zijn er al talloze zo aangelegd en zullen we plastic dus nog vaak tegenkomen tijdens onze wandelingen door de natuur.
Plastic ‘lekt’
Ons dagelijks leven is vergeven van plastic producten en toepassingen. En dat plastic ‘lekt’ weg, zoals wij dat noemen, naar het milieu; het belandt in allerlei verschijningsvormen uiteindelijk in ons water, in de lucht en op het land. En omdat we steeds ‘vergeten’ of nieuwe bronnen van lekkage ontdekken, wordt onze strijd tegen deze ‘plastic lekkage’ steeds breder.
De bekendste vorm van lekkage is natuurlijk zwerfafval. Een andere vorm van plasticlekkage waar wij veel aandacht voor vragen is nurdle-verlies door de plastic-industrie. Daarnaast onderscheiden we lekkage die wordt veroorzaakt door producten met bewust toegevoegde (micro)plastics zoals in huidverzorgingsproducten, zeep of verf. Dit zijn producten waarvan veel producenten denken dat plastic onmisbaar is voor de samenstelling of formule.
En dan heb je ook nog een vorm van lekkage die ontstaat wanneer er een ‘nuttige toepassing’ gezocht wordt voor afval, afval waar volop plastic in zit. Een lichtend voorbeeld hiervan is het op fiets- en wandelpaden gebruikte recyclinggranulaat. Als er niet kritisch naar de samenstelling wordt gekeken, kan het vol zitten met elektriciteitskabels, stukken buis, isolatiemateriaal etc. Dit puin werd in het verleden ook gebruikt voor de verharding van bijvoorbeeld dammen of de fundering van huizen, maar het grote verschil met toen is dat er nog geen plastic in zat.
Vervuiling onder het mom van ‘circulair’
Er is met dit soort producten eigenlijk een nieuwe lekkagecategorie bijgekomen; de Bewust Geaccepteerde Plasticlekkende Producten. Recycling granulaat past weliswaar perfect in de circulaire ambitie van de overheid, maar ook het voorkomen van plasticlekkage naar het milieu wordt binnen deze circulaire ambities benadrukt. Dus hier is sprake van een grote tegenstrijdigheid.
De antwoorden van de staatssecretaris op de vele Kamervragen die gesteld zijn naar aanleiding van dit soort stortpaden blijven nog diffuus; er wordt simpelweg gewezen naar de geldende EU-normen en dat we het daarmee moeten doen. Het heeft wel de zorg en aandacht van de staatsecretaris, dus ze gaat zich hier actief mee bezighouden. Staatsbosbeheer en ander natuurbeheerders gaan tevens onderzoeken in hoeverre andere verharding duurzamer is. Alle duurzaamheidsaspecten worden hierin meegewogen, maar voorkomen van directe plasticvervuiling blijft hopelijk het leidende onderwerp, we wachten af.
Parallel met compost
Recyclinggranulaat mag maximaal 1% vervuiling bevatten in gewicht. Wanneer je 1% gebroken puin in gewicht vertaalt naar plastic spreek je van een behoorlijk volume aan plasticafval. Vervuilingsnormen voor producten die op land gebracht worden zijn niet nieuw, ook voor compost gelden soortgelijke normen, er mág namelijk plastic in deze producten zitten.
Bij de handel in compost zien we gelukkig een andere beweging ontstaan. De akkerbouwers – verenigd in BO-Akkerbouw – zijn inmiddels de vervuiling van compost spuugzat en stellen steeds zwaardere eisen aan het product. Ze hebben de BVOR (de sectororganisatie die gaat over GFT-compost) gedreigd met een afnamestop. Aangezien van dit Keurcompost gemiddeld 2/3de van het volume op de akkers terechtkomt, zou dit voor de GFT-verwerkende sector een enorme strop zijn. Onder deze druk is de BVOR overstag gegaan en zijn er nieuwe afspraken gemaakt om aan de veel strengere normen van de akkerbouwers te voldoen.
Geld, geld, geld
Het belang van de Akkerbouwers in de compost-onderhandelingen was groot; zij willen op een veilige wijze gezonde gewassen kunnen blijven telen. Helaas is veiligheid bij het gebruik van recyclinggranulaat voor natuurbeheerders geen thema. Het gaat hen vooral om kostenreductie. Er zijn natuurlijk wel plasticvrije alternatieven of gerecycled granulaat zonder plastic verkrijgbaar, maar die zullen waarschijnlijk duurder zijn dan de vervuilde varianten met plastic.
Afgezien van tekortschietende EU-normen zou kostenreductie nooit een onderwerp mogen zijn wanneer de kwaliteit van onze natuurgebieden in het geding is. Plastic hoort niet thuis in onze natuur en zou vanuit een circulaire gedachte zeker niet bewust toegevoegd mogen worden!
Foto : GroenLinks Beekdaelen
BEN JE OOK GEÏNTERESSEERD IN: