Amsterdam, 30 november 2018 — Tijdens het wetgevingsoverleg water met de Tweede Kamer op 26 november deed minister Cora van Nieuwenhuizen van Verkeer en Waterstaat (VVD) een opmerkelijke uitspraak over het oplaten van ballonnen. Twee dagen eerder waren door fractievoorzitter Klaas Dijkhoff van haar partij op het partijfestival in Den Bosch 500 met helium gevulde latex ballonnen opgelaten. In reactie op die actie vroeg het Kamerlid Christine Teunissen (Partij voor de Dieren) of de minister bereid was om het oplaten van ballonnen te zien als het achterlaten van zwerfvuil, wat immers verboden is. De minister antwoordde dat het van belang is dat het om afbreekbare ballonnen gaat en dat het aan organisaties zelf is om een afweging te maken deze al dan niet op te laten. Luister hier het debat terug (op 5.40).
Het is hoog tijd het geheugen van de minister wat op te frissen.
De Partij voor de Dieren heeft al in december 2014 in een destijds aangenomen motie de regering verzocht “gemeenten op te roepen om het oplaten van ballonnen actief te ontmoedigen”, aangezien “afval van ballonnen bijdraagt aan de plasticsoep” en “in verschillende gemeenten regelmatig evenementen plaatsvinden waarbij ballonnen worden opgelaten”. Naar aanleiding daarvan heeft het kabinet TNO onderzoek laten doen naar de hoeveelheid latex ballonnen die in Nederland gevuld met helium worden opgelaten en de gevolgen daarvan. Volgens TNO waren dat er in 2014 naar schatting 1 miljoen. De plek waar de ballon neerdaalt, bepaalt hoe snel het latex vergaat. In zee kan dat een aantal jaren duren. De plastic linten vergaan niet. Ballonresten horen tot de meest gevonden items op het strand.
Uit de Europese Kaderrichtlijn Mariene Strategie is bovendien een breed pakket maatregelen voortgekomen voor het bereiken van een “goede milieutoestand” van het Nederlandse deel van de Noordzee. Een van die maatregelen is dat het “kabinet wil dat het aantal ballonnen dat wordt opgelaten, vermindert”. De voorganger van minister Nieuwenhuizen vervolgt (in de Voortgangsrapportage 2016 van het programma ‘Van Afval Naar Grondstof’): “Om dat te realiseren, zet het kabinet in op bewustwording bij de burger en bij gemeenten over de problematiek van ballonresten in het mariene milieu. Gemeenten zijn bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het afgeven van vergunningen voor evenementen waar mogelijk grote hoeveelheden ballonnen worden opgelaten. Ik merk dat steeds meer gemeenten zich bewust zijn van deze problematiek en geen vergunningen meer afgeven als een ballonoplating gepland staat. Daarnaast informeren gemeenten hun burgers over alternatieven. Ik blijf deze lijn volgen en zal de gemeenten, en via gemeenten ook de burger, informeren over de uitkomsten van het TNO-onderzoek”.
Een verontruste burger die de VVD de vraag stelde hoe het toch in hemelsnaam mogelijk is dat de partij op haar festival in Den Bosch desondanks zoveel ballonnen opliet, kreeg als antwoord: “Wij snappen uw zorgen. Wij hebben voor dit festival de minst schadelijke, biologisch afbreekbare ballonnen besteld. Deze ballonnen zijn met helium gevuld en verpulveren daardoor op grote hoogte door bevriezing en landen in kleine stukjes op de grond in plaats van dat de ballonnen in zijn geheel weer naar beneden komen, zoals wel gebeurd met de traditionele plastic ballon. Ik zal niet zeggen dat het niets doet, want het afbreken duurt alsnog langer dan een week, maar wij hebben ons best gedaan om zo verantwoordelijk mogelijk te bestellen”. Een duidelijk broodje aap.
In opdracht van het ministerie van minister Nieuwenhuizen is namelijk in 2015 al onderzoek gedaan naar “Ballonnen in het maritieme milieu”. In dat rapport staat dat “ballonnen stijgen tot een hoogte van 6-8 kilometer waar een deel van de ballonnen barst. Slechts een klein deel (13%) van de ballonnen barst in kleine snippers uit elkaar. De overige 87% van de ballonnen komt in één geheel naar beneden.” En komt een latex ballon in zee terecht dan is die “na 12 maanden nog steeds elastisch”.
Het ballonnenbeleid van het kabinet blijkt een wassen neus. Waar is het vertrouwen in dit beleid als regeringspartij VVD ballonnen met honderden tegelijk oplaat en de minister zegt dat het aan organisaties zelf moet worden overgelaten of dat gedaan wordt?
Het is hoog tijd dat ballonnen die opgelaten worden, beschouwd gaan worden als zwerfvuil. Wie zwerfvuil veroorzaakt, pleegt een economisch delict en zou daarvoor gestraft moeten worden. Teunissen van de Partij voor de Dieren deed een dag na het Kamerdebat aangifte. Nu zal deze principiële vraag door het openbaar ministerie moeten worden beantwoord. Eindelijk.
Foto uit twitter berichten van Pieter Schaper (@oude_kooi) in Vlieland en Sander (@S40box) in Den Bosch.
Lees ook: Geen proefballon maar proefproces voor VVD
